اگر از کاربران اینترنت درباره تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت بپرسید، احتمالا درصد کمی از آنها به تفاوت خاصی اشاره کنند. چراکه اغلب افراد تصور میکنند جاوا و جاوا اسکریپت هر دو یک چیز هستند، یا یکی از دیگری نشات گرفته یا اگر هم منشا مشترک ندارند، حداقل اشتراکات زیادی دارند. اما واقعیت آن است که هیچکدام از این تصورات بویی از حقیقت نبردهاست. تفاوت جاوا و جاوااسکریپت بیشتر از تفاوت هرکدام با زبانهای برنامهنویسی دیگر است. البته هردوی آنها در برنامهنویسی وب کاربرد دارند و بههرحال شباهتهایی را میتوان برای آنها درنظر گرفت. اما بزرگترین شباهت بین این دو، کلمه جاوا است که در اسم هردو به کار رفته است! درواقع جاوا و جاوا اسکریپت دو زبان متفاوت هستند که هرکدام نیازهای خاصی را در موقعیتهای متفاوتی برآورده میکنند. در این مقاله از همیار وردپرس میخواهیم به تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت بپردازیم. ابتدا به توضیح هرکدام از این زبانها پرداخته، سپس تفاوت و اشتراکاتشان را بررسی میکنیم. اگر شما هم میخواهید با تفاوت جاوا و جاوااسکریپت آشنا شوید، این مقاله را از دست ندهید.
آنچه در این مقاله میخوانید:
- جاوا چیست؟
- جاوا اسکریپت چیست؟
- تفاوت جاوا و جاوااسکریپت
جاوا چیست؟
قبل از بررسی تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت ابتدا لازم است با هرکدام از این زبانها آشنا شوید. جاوا یک زبان برنامهنویسی است که در سال 1995 توسط جیمز گاسلینگ و تیمش در سان میکروسیستم توسعه یافت و بعدا توسط شرکت اوراکل خریداری شد. در ابتدا، این زبان برای تلویزیونهای دیجیتال کابلی طراحی شدهبود. آن زمان بهعنوان یک فناوری بسیار پیشرفته برای اهداف موردنیاز در تلویزیونهای کابلی مورداستفاده قرار میگرفت. تااینکه بهخاطر قابلیتهای آن خیلی زود به عنوان یک زبان مناسب برای برنامهنویسی سمت سرور شناخته شد.
زبان برنامهنویسی جاوا با شعار «یکبار بنویس؛ همه جا اجرا کن» شهرت و محبوبیت زیادی پیدا کرد. این شعار اشاره به این دارد که میتوانید کد برنامه نویسی خود را روی یک پلتفرم بنویسید و سپس بدون نیاز به تغییر در کدها، آن را در هر پلتفرم دیگری مانند Windows ، Mac ، Linux یا Android اجرا کنید. در واقع فقط کافی است ماشین مجازی جاوا روی سیستمعامل نصب شود تا کدهای جاوا قابل اجرا باشند. امروزه جاوا برای انواع پروژههای برنامهنویسی نرمافزار از برنامههای ویندوزی گرفته تا برنامههای موبایلی و برنامههای تحت وب کاربرد دارد.
جاوا درواقع یک زبان برنامهنویسی شیگرا و همهمنظوره است که از یک بایتکد(bytecode) مخصوص استفاده میکند. این زبان روی هر سیستمعاملی که ماشین مجازی جاوا(JVM) روی آن نصب باشد، قابل اجرا است. ماشین مجازی جاوا را میتوانید بهعنوان یک برنامه در نظر بگیرید که بایتکد جاوا را درک میکند. اولین نکته مهم درمورد جاوا این است که در هر دستگاهی و با هر سیستمعاملی کامپایل شود، بایتکد آن ثابت باقی میماند. نکته بعد این است که JVM بایتکد را در هر سیستمعامل یا هر محیطی که باشد، به یک شکل اجرا میکند. ویژگی اخیر به توسعهدهندگان این اطمینان را میدهد که برنامه جاوا آنها در هر محیطی و در هر زمانی به یک شکل کار میکند.
جاوااسکریپت چیست؟
پس از آشنایی با جاوا و قبل از اینکه مستقیم به سراغ تفاوت جاوا و جاوااسکریپت برویم، ابتدا سری هم به جاوا اسکریپت میزنیم. جاوا اسکریپت یک زبان برنامهنویسی سطح بالاست که در توسعه وب استفاده میشود.در سال 1995 توسط برندان آیک در شرکت نت اسکیپ ساخته شد. این زبان اغلب به عنوان برنامهنویسی سمت کاربر استفاده میشود ، زیرا اولین زبانی بود که به طور کامل در مرورگرهای اینترنت مانند Internet Explorer ، Google Chrome و Mozilla Firefox بکار گرفتهشد. در واقع از آنجا که جاوا اسکریپت نیازی به کامپایلکردن کد یا افزونهای ندارد، خود مرورگر میتواند دستورات آن را تفسیر کند.
جاوا اسکریپت سمت کاربر به شما امکان میدهد تا عملگرهای خاصی را روی صفحات وب اجرا کنید، مثلا میتوانید تعامل کاربران با سایت را مدیریت کنید، درخواستهای غیرهمزمان یا آسنکرون به سرور ارسال کنید یا محتوای صفحه را بدون نیاز به رفرش صفحه توسط کاربر، بروزرسانی کنید. البته بهتازگی پیشرفتهایی مثل ارائه Node.js در جاوا اسکریپت اتفاق افتاده که به شما امکان میدهد برنامههایی بنویسید که تحت وب نباشند. برای مثال میتوانید از آن در برنامهنویسی سمت سرور، برنامهنویسی موبایل و نرمافزارهای کامپیوتر و… استفاده کنید.
چه شباهتی بین زبان جاوا و جاوااسکریپت وجود دارد؟
احتمالا تا اینجا متوجه شدهاید فارغ از تفاوت جاوا و جاوااسکریپت، شباهتهایی کلی هم بین آنها وجود دارد. جاوا و جاوااسکریپت هر دو زبانهایی چندپارادایمی هستند. هرچند ممکن است عبارت چندپارادایمی یک عبارت تبلیغاتی بهنظر برسد، اما در فضای برنامهنویسی به این معنا است که یک زبان امکان پشتیبانی از سبکهای مختلف برنامهنویسی را داشتهباشد. درواقع منظور از پارادایم، رویکردی است که برای توصیف و ارائه راه حل یک مشکل در پیش گرفتهمیشود. پارادایم سبکها، تکنیکها، روشها و مفاهیمی را که در برنامهنویسی مورداستفاده قرار میگیرند، مشخص میکند. پارادایمهای مختلف برنامهنویسی به این علت بوجود میآیند که هر برنامهنویس به شیوه شخصی خودش فکر میکند و مشکلات را حل میکند. یکی از مهمترین و مشهورترین پارادایمهایی که در برنامهنویسی بهکار میرود، برنامهنویسی شیءگرا است. باوجود آنکه تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت زیاد است، هر دو در دسته زبانهای برنامهنویسی شیءگرا هستند.
تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت
تا اینجای کار با زبانهای جاوا و جاوااسکریپت به طور جداگانه آشنا شدید و نگاهی هم به شباهت این دو داشتید. جاوا اسکریپت و جاوا بهگونهای متفاوت نوشته و اجرا میشوند و با یکدیگر تفاوت چشمگیری دارند. جاوا در موارد متنوعی مثل برنامهنویسی کارت اعتباری، برنامههای اندروید و ایجاد برنامههای دسکتاپ و شرکتی استفاده میشود. در مقابل، جاوا اسکریپت در درجه اول برای ایجاد تعامل بیشتر کاربر با صفحات وب یا ایجاد انیمیشن در HTML استفاده میشود. بهطور خلاصه، جاوا معمولا برای توسعه همهجانبه سمت سرور درنظر گرفته میشود. درحالی که ایجاد اسکریپتهای سمت کاربر مثل اعتبارسنجی و تعامل به زبان جاوا اسکریپ است. حالا وقت آن رسیده که به سراغ بررسی دقیق تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت برویم:
-
زبان کامپایلی و زبان تفسیری
یکی از نکات اصلی تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت این است که جاوا یک زبان کامپایلی و جاوا اسکریپت یک زبان تفسیری است. در زبانهای کامپایلی، کد اصلی باید قبل از اجرا، کامپایل شود. کامپایلر کد برنامه را بررسی کرده و آن را به شکلی که برای اجرا مناسب باشد، بهینهسازی میکند. زبانهای برنامهنویسی تفسیری کد اصلی را بدون نیاز به کامپایل قبلی، مستقیما در زمان اجرا ترجمه میکنند. برای درک بهتر تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت باید بدانید برنامههای نوشتهشده به زبانهای کامپایلی سریعتر از برنامههای تفسیری هستند. زیرا کد آنها در زمان اجرای برنامه بهینه شده است. اما کار با زبانهای تفسیری برای توسعهدهندگان آسانتر است، زیرا معمولا محدودیتهای کدگذاری کمتری وجود دارد تا نگرانی ایجاد کند.
جاوا از یک فرآیند کامپایل دو مرحلهای برای تبدیل کد اصلی به فرم قابل درک برای کامپیوتر، استفاده میکند. ابتدا کامپایلر جاوا، کد اصلی که توسعهدهنده نوشته است را به بایتکد تبدیل میکند. مرحله بعدی کامپایل وقتی اجرا میشود که کاربر نهایی قصد اجرای برنامه را دارد. در این مرحله ماشین مجازی جاوا یا jvm، در حین اجرای برنامه بایتکدها را به ساختاری تبدیل میکند که cpu کامیپوتر بتواند آن را درک کرده و اجرا کند. واضح است که در این نوع زبان سرعت اجرای برنامه بیشتر است زیر قسمت اعظم کار یعنی ترجمه کد اصلی به بایتکد قبلا انجام شدهاست. اما باید توجه داشتهباشید با هر بار بروزرسانی، برنامه باید دوباره کامپایل شود.
جاوا اسکریپت به عنوان زبان تفسیری میتواند به شکل مستقیم و بی درنگ، توسط مترجم اجرا شود. البته این بستگی به وجود مترجم در محیط اجرا دارد که معمولا در مرورگر وب یا Node.js سرور این امکان وجود دارد. درواقع برای اجرای برنامههای جاوا اسکریپت نیازی به کامپایلکردن کدهای برنامه ندارید. امروزه موتور جاوا اسکریپت همراه با مرورگرهای وب عرضه میشود و کار تفسیر و اجرای برنامههای جاوا اسکریپت را برای شما انجام میدهد. در نتیجه عملکرد برنامههای جاوا اسکریپت بهینه میشود. این نکته هم یکی از موارد تفاوت جاوا و چاوا اسکریپت است.
-
تایپ داینامیک و تایپ استاتیک
یکی دیگر از موارد تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت، زبان تایپ است. جاوا یک زبان تایپ استاتیک و جاوا اسکریپت یک زبان تایپ پویا است. زبانهای تایپ استاتیک از برنامهنویس میخواهند تا نوع داده متغیرهای خود را قبل از استفاده در برنامه اعلام کند. زبانهای پویا به شما این امکان را میدهند که متغیرها را بدون مشخصکردن نوع داده آنها ایجاد و راهاندازی کنید. به مثالهای زیر در استفاده از متغیرها در جاوا توجه کنید:
int age = 21; // عدد
float number = 27.29f; // عدد اعشاری
char grade = ‘A’; // کاراکتر
boolean IsPrime = true; // متغییر بولی
String greeting= “Hello World!”; // رشته
همانطور که میبینید ، ما نهتنها نام متغیرها بلکه نوع دادهها را تعیین کردهایم.
بررسی نوع استاتیک ممکن است از دور کار پرزحمتی بهنظر برسد. اما با وجود سخت و وقتگیربودن این کار، در واقع نوعی اطمینان خاطر برای توسعهدهندگان ایجاد میکند. از آنجا که در جاوا همیشه نوع داده متغیرها مشخص میشود، احتمال بروز خطا در حین اجرای برنامه وجود ندارد. زیرا اگر نوع داده متغیر اشتباه باشد، برنامه کامپایل نمیشود و اصلا به مرحله اجرا نمیرسد. اما در زبانهای پویا، اشتباهات اینچنینی مشخص نمیشوند تا وقتی که برنامه اجرا شود. در این مرحله هم کار عیبیابی و رفع ایرادات خیلی سخت و طاقتفرسا میشود. بهخصوص اگر برنامهای با حجم کد خیلی زیاد داشتهباشیم.
از سوی دیگر ، جاوا اسکریپت نیازی به بیان نوع داده متغیرها ندارد. موتور جاوا اسکریپت نوع متغیر را بر اساس مقدار اختصاص دادهشده در زمان اجرا تعیین میکند. در اینجا برای درک بهتر تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت، برخی از متغیرها را به زبان جاوا اسکریپت تعریف میکنیم:
var age = 21console.log(age)// خروجی : 21 console.log(typeof age)// خروجی :عدد age = “بیست و یک”console.log(age)// خروجی :”بیست و یک” console.log(typeof age)// : خروجی “رشته”
-
تغییر نوع متغیرها
یکی دیگر از نکاتی که تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت را مشخص میکند، لزوم تغییر نوع متغیرها هنگام اجرای توابع ریاضی است. در زبان برنامهنویسی جاوا، نوع متغیرها برای انجام عملیات باید بهصراحت توسط توسعهدهنده مشخص شود. یعنی اگر دو متغیر داشتهباشید که یکی از نوع string باشد و دیگری از نوع integer . چنانچه بخواهید این دو را با هم جمع کنید، لازم است ابتدا متغیر string را به یک متغیر عددی مثل integer تغییر داده، سپس عمل جمع را انجام دهید. به مثال زیر توجه کنید:
String val1 = “1”;
int val2 = 2;
حالا میخواهیم این دو را با هم جمع کنیم:
public static int getSum(int val1, int val2) {
return val1 + val2;
}
در صورت اجرای این دستور با چنین خطایی مواجه خواهیم شد:
Unresolved compilation problem: The method getSum(int, int) in the type MyClass is not applicable for the arguments (String, int)
برخلاف جاوا، در زبان برنامهنویسی جاوا اسکریپت، شما میتوانید تابعها را روی انواع متغیرها اجرا کنید، بدون آنکه نیاز به تعیین صریح نوع دادهها باشد. در این زبان، تغییر ضمنی نوع متغیرها به صورت لحظهای در حین اجرای برنامه انجام میشود. برای مثال شما میتوانید در جاوا اسکریپت یک متغیر string را با یک متغیر integer جمع کنید:
var val1 = “1”;
var val2 = 2;
val1 + val2
function getSum(val1, val2) { return val1+val2; }
console.log(getSum(val1, val2));
// outputs 12
نکته جالبی که در این مثال باید موردتوجه قرار دهید این است که جاوا اسکریپت با توجه به نوع متغیر اولی، تصمیم میگیرد که متغیرها را به چه نوعی تغییر دهد. در این مثال از آنجا که خط اول متغیر 1 از نوع string بود، جاوا اسکریپت متغیر 2 را که از نوع integer بود، به string تغییر داد. در نتیجه با بهمپیوستن این دو متغیر، 12 حاصل شد که آن هم از نوع string است.
-
زبان مبتنی بر کلاس یا مبتنی بر نمونه اولیه
جاوا یک زبان برنامهنویسی مبتنی بر کلاس است؛ در حالی که جاوا اسکریپت زبان برنامهنویسی مبتنی بر نمونه اولیه است. این موضوع یکی دیگر از موارد تفاوت جاوا و جاوااسکریپت را ایجاد میکند. در جاوا همه ویژگیها، متدها و زمینهها توسط یک کلاس مشخص میشود. درواقع این موارد باید درون یک کلاس وجود داشتهباشند وگرنه قابل کامپایل نیستند. وقتی شما در برنامه خود از یک کلاس استفاده میکنید، درواقع یک نمونه از آن کلاس گرفتهاید. نمونهها همه ویژگیها و متدهای کلاس مادر خود را دارند و از آن پیروی میکنند. به مثال زیر توجه کنید:
public class Employee {
public String employeeName = “Default name”;
public int employeeId = 0;
public Employee(String name, String id) {
System.out.println(“Employee class instantiated”);
this.employeeName = employeeName;
this.employeeId = employeeId ;
}
public void printEmployee() {
System.out.println(“Name: ” + employeeName + ” Id: ” + employeeId);
}
}
در این مثال کلاس Employee را با استفاده از پارامترهای name و id ایجاد کردهایم. حالا میتوانیم از این کلاس نمونهبرداری کرده و به تمام ویژگیهای آن دسترسی پیدا کنیم:
Employee john = new Employee(“John”, 123);
// output: “Employee class instantiated”
john.printEmployee();
// output: “Name: John Id: 123”
توجه داشتهباشید وقتی یک object را در جاوا ایجاد میکنید، نمیتوانید ویژگیهای دلخواه خود را به آن اضافه کنید. بلکه فقط ویژگیهایی که توسط کلاس مربوط به آن تعریف شده را میتوانید استفاده کنید.
در جاوا اسکریپت اما با این محدودیت مواجه نیستید. در این زبان هر object از نمونه اولیه برای تعریف ویژگیهای ابتدایی استفاده میکند. برخلاف جاوا، در جاوا اسکریپت میتوانید ویژگیهای دلخواه را به هر object اضافه کنید، حتی بعد از ساخت آن. البته این ویژگیهای اضافهشده به طور خاص برای همان object باقی میماند و تاثیری بر دیگر object ها که از همان نمونه اولیه استفاده کردهاند، نمیگذارد. به مثال زیر دقت کنید:
let Employee = function(name, id) {
this.name = name;
this.id = id;
};
// adding new function to the `Employee` prototype
Employee.prototype.getDetails = function() {
return `${this.name} | ${this.id}`;
};
// creating an object from `Employee`
let john = new Employee(“John”, 123);
// adding another new function to the “john” object after instantiation
john.saysHello = function() {
console.log(this.name + ” says: Hello World!”);
}
در صورتی که با دستور let آشنایی ندارید، این دستور به شما اجازه میدهد متغیرهایی از نوع block-scoped را تعریف کرده و مقداردهی کنید. این روش بدین معنا است که متغیرهایی که داخل بلوک تعریف شدهاند، فقط در داخل محدوده بلوک قابل استفاده هستند، نه خارج از محدوده بلوک مشخص. حالا در ادامه مثال میخواهیم بعد از ساخت object ، دو نقش جدید برای آن تعریف کنیم. دستورات زیر این کار را انجام میدهند و همانطور که مشاهده میکنید، نتیجه موردنظر هم به نمایش درآمده است.
john.getDetails()
// “John | 123”
john.saysHello()
// outputs: John says: Hello World!
-
تفاوت دیباگ در جاوا و جاوا اسکریپت
یکی از مهمترین بخشهای توسعه نرمافزار دیباگ آن است. همین دیباگ یکی از موضوعات مهم تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت است. جاوا، به عنوان یک زبان کامپایلی، به شما امکان میدهد خطاهای ساختاری و دستوری را در حین فرایند کامپایل دیباگ کنید. رفع مشکلات احتمالی قبل از اجرای کد، یکپارچگی برنامه را حفظ کرده و قابلیت اطمینان آن را بیشتر میکند. ابزارهای IDE به شما این امکان را میدهد که نقاطی را به عنوان نقطه توقف در برنامه مشخص کنید. در این نقاط میتوانید اجرای برنامه را متوقف کرده و مقادیر متغیرها را در آن نقطه بررسی کنید. همچنین میتوانید کد را خط به خط اجرا کرده تا مشکلات را بهطور دقیق مشخص کرده و آنها را اصلاح کنید. از طرف دیگر، چون جاوا اسکریپت از قبل کامپایل نشده است، فقط در زمان اجرا میتوان آن را اشکالزدایی کرد. مثل دیباگ جاوا میتوان کدهای جاوا اسکریپت را هم خط به خط چک کرد. سادهترین راه برای انجام این کار استفاده از ابزارهای توسعهدهنده مرورگر است که عملکردی شبیه به IDE را به شما ارائه میدهند.
-
محبویت و علاقه کاربران
دیگر تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت در میزان کاربرد و محبوبیت آنها است. طبق نظرسنجیها در سال 2020، جاوا اسکریپت در رتبه اول رایجترین زبان برنامهنویسی و در رتبه دهم محبوبترین زبانها قرار دارد. در حالی که جاوا در رتبه پنجم پرکاربردترین و رتبه 17 محبوبترین زبان برنامهنویسی قرار دارد. در نتیجه میتوان گفت امروزه توسعهدهندگان زیادی با جاوا اسکریپت کار میکنند و اجتماع قویتری حول جاوا اسکریپت شکل گرفتهاست. در نتیجه یادگیری و کارکردن با جاوا اسکریپت سادهتر از جاوا است.
جاوا اسکریپت یا جاوا، کدام را انتخاب کنیم؟
پس از آشنایی با تفاوت جاوا و جاوااسکریپت، حالا میتوانید یکی از آنها را برای یادگیری انتخاب کنید. البته لازم است توجه داشتهباشید که بهطور کلی هیچ زبانی بر دیگری برتری ندارد. جاوا اسکریپت بهعنوان یک زبان برنامهنویسی پیشرفته است که فریمورکهای قدرتمندی برای ایجاد رابط کاربری تعاملی در اختیار کاربر قرار میدهد و برای برنامهنویسیهای سمت کاربر بسیار پرکاربرد است اما در برنامههای سمت سرور هم میتوان از آن استفاده کرد. از سوی دیگر، جاوا هم زبانی سریع، امن و قابلاعتماد برای توسعه سمت سرور است. انتخاب بین جاوا و جاوا اسکریپت به عوامل زیادی از جمله علاقه خود توسعهدهنده، نوع پروژه و نیازهای آن بستگی دارد. البته همانطور که گفتیم امروزه اقبال عمومی به سمت جاوا اسکریپت بیشتر شده است.
جمع بندی
در این مقاله از همیار وردپرس به بررسی تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت پرداختیم. ابتدا هرکدام از این زبانهای برنامهنویسی را بهطور کامل معرفی کردیم و سپس تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت را مفصل بررسی کردیم. این دو زبان در نوع کامپایل یا تفسیر با هم تفاوت اساسی دارند و همین تفاوت باعث میشود نحوه کارکردن با آنها تفاوت داشتهباشد. تایپ داینامیک یا استاتیک، نیاز به تغییر متغیرها در اجرای توابع، نحوه دیباگ برنامه و مبتنی بر کلاسبودن یا مبتنی بر نمونه اولیه بودن از مهمترین موارد تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت هستند. علاوه بر این کاربردهای این دو زبان هم با هم فرق دارد. در حالی که جاوا برای برنامههای سمت سرور کاربرد بیشتری دارد، جاوا اسکریپت بیشتر در برنامههای سمت کاربر مورداستفاده قرار میگیرد. با این حال هردوی این زبانها از جمله زبانهای برنامهنویسی پرکاربرد و محبوب در دنیای امروز هستند اما بسته به نوع هر پروژه و نیازهای آن باید یکی از این دو را انتخاب کنید.
امیدوارم با خواندن این مقاله بهخوبی تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت را متوجه شده باشید، اگر تجربه مشابه یا دیدگاهی در این زمینه دارید، لطفا در بخش نظرات با ما در میان بگذارید. همچنین در صورتی که این مقاله به نظرتان مفید بود، آن را با دوستانتان هم به اشتراک بگذارید.
منابع : Initialcommit